Η Ιστορία των μεταλλείων της Σερίφου και η απαξίωση! [Βίντεο - Φωτο]

Σήμερα θα μιλήσουμε για το Μεγάλο Λιβάδι το οποίο βρήσκεται στο νοτιοδυτική πλευρά της Σερίφου και στον ομώνυμο όρμο
Ο οικισμός ιδρύθηκε το 1880 και γνώρισε μεγάλη οικονομική άνθιση κατά την περίοδο της εκμετάλλευσης των μεταλλείων έως το 1963 οπότε και έκλεισαν.
Την εποχή της ακμής του οικισμού βρίσκονταν εδώ το Χημείο, τα σχολεία, αστυνομικός σταθμός, παντοπωλεία, αρτοποιεία, ραφεία, υποδηματοποιεία και σπίτια, από τα οποία κάποια υπάρχουν ακόμα αλλά είναι ερειπωμένα. Στην άκρη της ακτής υπάρχει ακόμα το
νεοκλασσικό κτίσμα (της σχολής Τσίλερ) με τους μεγάλους φοίνικες, όπου στεγαζόταν το διοικητήριο της εταιρείας των μεταλλείων «Σέριφος – Σπηλιαλέζα». Εδώ πρόκειται να στεγαστεί το μεταλλευτικό μουσείο του νησιού.
Κοντά στα γραφεία της εταιρείας βρίσκεται το μνημείο των ηρώων, θυμίζοντας την αιματηρή εξέγερση των εργατών των μεταλλείων του 1916, αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορίας του τόπου. Μέσα στον μικρό πλέον οικισμό βρίσκεται η εκκλησία του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, με αξιόλογες τοιχογραφίες του 17ου αιώνα.
Στην απέναντι πλευρά του όρμου, την περιοχή του Αλμυρού, δεσπόζει η μεταλλική σκάλα φόρτωσης – εκφόρτωσης μεταλλευμάτων που κτίστηκε το 1932, τραβώντας τον επισκέπτη να τη δει από κοντά. Φτάνοντας θα αντικρίσει βαγονέτα, ράγιες, ερείπια κτιρίων και άλλα μηχανήματα που χρησιμοποιούσαν στις εργασίες εξόρυξης. Μετά τη σκάλα φόρτωσης, τα βαγονέτα και τα ερειπωμένα κτίρια βρίσκονται οι πηγές, όπου ο επισκέπτης μπορεί να φτάσει περπατώντας πάνω στα βράχια ή με βάρκα. Πρόκειται για δύο μικρά πετρόχτιστα δωμάτια, στο εσωτερικό των οποίων ανέβλυζε ένα
κοκκινωπό χλιαρό νερό με ιαματικές ιδιότητες.

Τα κτίρια τα έχτισε ο διευθυντής των μεταλλείων, ο Γκρόμαν και όποιος εργάτης είχε πρόβλημα πήγαινε εκεί για να θεραπευτεί.
Σήμερα εκτός από κάποια σπίτια που κατοικούνται κυρίως τους καλοκαιρινούς μήνες, υπάρχουν ένα ιδιωτικό εκθετήριο πετρωμάτων που στεγάζεται στη θέση του παλιού σχολείου, δύο ταβερνάκια, ενοικιαζόμενα δωμάτια και μία υπέροχη παραλία με αμμουδιά και αλμυρίκια που προσφέρουν απλόχερα τη σκιά τους.

Από τα τέλη του 19ου αιώνα ξεκίνησε η συστηματική εξόρυξη μετάλλων από εταιρίες στις οποίες είχε παραχωρηθεί το αποκλειστικό δικαίωμα από το κράτος. Πρώτη ήταν η «Ελληνική Μεταλλευτική Εταιρεία» το 1870, η οποία εξήγε ακατέργαστο σιδηρομετάλλευμα σε ευρωπαϊκές χώρες. Το 1880 την εκμετάλλευση των σιδηρομεταλλευμάτων του νησιού ανέλαβε η εταιρεία «Σέριφος–Σπηλιαζέζα» που ίδρυσαν πλούσιοι Έλληνες Κωνσταντινουπολίτες με την βοήθεια της Οθωμανικής Τράπεζας (βρετανικών, γαλλικών και οθωμανικών συμφερόντων). Η εταιρεία εκχώρησε την εκμετάλλευση των σιδηρομεταλλευμάτων εργολαβικά στον γερμανό Αιμίλιο Γρώμαν ή Γκρώμαν (Emile Grohmann). Στο Μεγάλο Λιβάδι σώζεται νεοκλασικό κτήριο που ήταν η έδρα της μεταλλευτικής εταιρίας.

Τα γραφεία της μεταλλευτικής εταιρίας

Το 1882 και 1884 η εταιρεία διήλθε οικονομική κρίση και ξέσπασαν οι πρώτες εργατικές αναταραχές. Το 1885 άρχισε η συστηματική εκμετάλλευση των σιδηρομεταλλευμάτων με ανοδικό ρυθμό παραγωγής έως το 1910 περίπου. Η λειτουργία των μεταλλείων έφερε άνθηση στο νησί και ο πληθυσμός διπλασιάστηκε κατά την περίοδο 1880–1910 εξαιτίας της εισροής εργατών (μεταλλωρύχων) από άλλα κυκλαδίτικα νησιά. Το 1915 περίπου ξέσπασε κρίση στις τιμές των μετάλλων και η παραγωγή των μεταλλείων κατέρρευσε. Οι συνθήκες εργασίας στα μεταλλεία ήταν όμως κακές και τα εργατικά ατυχήματα πολύ συχνά. Τον Αύγουστο του 1916 κήρυξαν απεργία οι μεταλλωρύχοι στο Μεγάλο Λιβάδι ζητώντας καλύτερες συνθήκες εργασίας και μεγαλύτερους μισθούς. Οργανωτής της απεργίας ήταν ο τότε αναρχοσυνδικαλιστής Κώστας Σπέρας, ο οποίος είχε οργανώσει και άλλες απεργίες σε άλλα μέρη της Ελλάδας. Επειδή η εργοδότρια εταιρία ήταν αδιάλλακτη, οι μεταλλωρύχοι κατέλαβαν το λιμάνι και δεν επέτρεπαν στα πλοία επί 20 ημέρες να φορτώσουν μετάλλευμα. Στις 21 Αυγούστου 1916 επενέβη η χωροφυλακή και με διαταγή του επικεφαλής της άνοιξε πυρ κατά των απεργών που εμπόδιζαν τη φόρτωση με αποτέλεσμα να σκοτωθούν τέσσερις από αυτούς. Απαντώντας οι μεταλλωρύχοι επιτέθηκαν με πέτρες και ξύλα στους χωροφύλακες σκοτώνοντας τέσσερις (μεταξύ αυτών και τον επικεφαλής) και τραυματίζοντας περισσότερους. Οι απεργοί στη συνέχεια κατέλαβαν τα μεταλλεία και ύψωσαν γαλλική σημαία ζητώντας την προστασία της Γαλλίας. Η πράξη αυτή στη συνέχεια επικρίθηκε από το ΚΚΕ (που δεν είχε ιδρυθεί ακόμη τότε) ως απόδειξη ότι ο Σπέρας εξυπηρετούσε «αλλότρια» συμφέροντα. Σήμερα στο Μεγάλο Λιβάδι υπάρχει μνημείο προς τιμήν των νεκρών απεργών. Το 1925 τέθηκε σε εφαρμογή και στα μεταλλεία το οκτάωρο που είχε ήδη νομοθετηθεί το 1920.

Το Μέγα Λιβάδι από ψηλά

Τα μεταλλεία φυτοζωούν μέχρι το 1934, οπότε, λόγω της ανάκαμψης στις παγκόσμιες αγορές, αρχίζει και πάλι η εντατική εκμετάλλευση με διευθυντή τον γιο του Γρώμαν, Γεώργιο. Κύριος προορισμός των μεταλλευμάτων ήταν η Γερμανία. Τα μεταλλεία παραμένουν ενεργά κατά την διάρκεια της Κατοχής. Με το τέλος της Κατοχής, ο Γεώργιος Γρώμαν εγκαταλείπει την Ελλάδα ως δωσίλογος. Τα μεταλλεία κλείνουν οριστικά το καλοκαίρι του 1963 ως συνέπεια της εξάντλησης των αποθεμάτων, του υψηλού κόστους της σχετικά μικρής κλίμακας εκμετάλλευσης, και κυρίως ως συνέπεια της κατάρρευσης των τιμών των σιδηρομεταλλευμάτων παγκοσμίως.




πηγη:wikipedia.org
video:kgogis
e-serifos